Sklep

Wykłada: Tomek J. Jasiński, psychoanalityk jungowski

Praktyka psychologii głębi nieuchronnie dotyka obszarów ludzkiego jestestwa głęboko związanych z najintymniejszymi doświadczeniami świata, których nie sposób opisać bez odniesienia do pojęć tradycyjnie związanych z językiem duchowości. Czy posługiwanie się tymi pojęciami to ostatecznie zwykłe figury stylistyczne, metafory czy alegorie? Czy chcąc zachować wierność doświadczeniu, możemy tak naprawdę zachować granicę, której przekroczenia obawiały się kolejne pokolenia praktyków psychoanalizy?

Być może docieramy tu do ziemi niczyjej? Z jednej strony obwarowana jest oburzeniem reprezentantów świata duchowości na psychologizowanie doświadczenia transcendencji. Z drugiej strony zaś sprzeciwem psychologów wobec teologizowania zjawisk z obszaru funkcjonowania psychicznego.

Czy z perspektywy żywego doświadczenia, nie jest to wszystko rodzajem akademickiej dyskusji w rodzaju neoscholastycznego absurdu?
Czy psychoterapia może obejmować doświadczenie duchowe? Czy jest ona formą duchowej dyscypliny, zarówno dla pacjenta jak i dla terapeuty?

Podejmując te pytania będziemy się opierać na nurcie myśli związanym z tradycją Pacifica Graduate Institute. Jeden z ich przedstawicieli, post-jungista Lionel Corbett powiada:

„W obliczu doświadczenia numinosum krytyka, która oskarża nasz model o zamienianie psychologii w religię zakłada nieistniejącą w istocie dychotomię między tymi dwoma obszarami. Moja propozycja jest jest jednak bardziej radykalna. Nie interesuje mnie tu bowiem zwyczajowy problem relacji między psychologią a duchowością, lub też jakaś potrzeba ich integracji, jak gdyby były czymś oddzielnym od siebie. Moja propozycja nieodłącznego zlewania się tego, co boskie z ludzką psychiką, wymaga psychologii religijnej, pozbawionej arbitralnego rozróżniania obu dyscyplin. W moim przekonaniu, jeśli tylko mamy oczy ku widzeniu archetypowego wymiaru, to co święte jest zawsze obecne w obszarze ludzkiego doświadczenia. Każde podstawowe ludzkie doświadczenie ma archetypowe podstawy, a stąd i aspekt sakralny. Rozpoznanie tego wymiaru w terapii nie tylko umożliwia połączenie z nim, lecz umożliwia również terapeucie pamięć o tym, że praktyka psychoterapii jest dyscypliną duchową, a nierzadko też dyscypliną pastoralną.”

Lionel Corbett, Religious function of the psyche, p. 208-209.