Sklep

„Indywiduacja odcina jednostkę od konformistycznego dostosowania, a tym samym od zbiorowości. Taka jest wina, którą pozostawia po sobie w świecie indywiduująca jednostka i tę winę musi ona odkupić. Musi zapłacić za siebie okup, czyli wnieść wartości, które będą adekwatnym substytutem jej osobistej nieobecności w sferze zbiorowości. Bez tego rodzaju wartości, ostatecznie indywiduacja jest nie tylko czymś niemoralnym, ale i czymś samobójczym. Człowiek niezdolny do wytworzenia wartości powinien się świadomie oddać duchowi zbiorowego konformizmu. Czyniąc tak może dowolnie wybrać zbiorowość, której się poświęci. Człowiek może i potrafi indywiduować tylko o tyle, o ile jest w stanie stworzyć wartości obiektywne. Każdy kolejny krok na drodze indywiduacji powoduje nową winę i wymaga nowego aktu odkupienia. Tak więc indywiduacja możliwa jest tylko o tyle, o ile stwarzane są nowe zastępcze wartości. Indywiduacja jest adaptacją wyłącznie do rzeczywistości wewnętrznej i stąd procesem rzekomo „mistycznym”. Odkupienie jest adaptacją do rzeczywistości zewnętrznej. Musi być tej rzeczywistości ofiarowane wraz prośbą o to, aby ów zewnętrzny świat ją przyjął.”

– Carl Gustav Jung, CW 18, par. 1095

 

Czwarty z wykładów wprowadzających w psychologię Carla Gustava Junga poświęcony będzie jednej z najbardziej znanych, a zarazem centralnych idei w jego psychologii – koncepcji indywiduacji. Ta koncepcja jest częścią psychologii analitycznej, którą można określić mianem szeroko pojętej psychologii rozwojowej Junga.
Korzystając z podstaw przedstawionych w trakcie poprzednich wykładów zobaczymy, jak Jung rozumiał rozwój psychiczny jednostki jako trwający całe życie dynamiczny proces określania indywidualnej tożsamości osoby oparty na różnicowaniu między tym co pochodzi z nieświadomości zbiorowej z jednej strony a tym, co z drugiej strony należy do zbiorowej warstwy świadomości. Zobaczymy też, że indywiduacja tak naprawdę jest wykuwaniem indywidualnej tożsamości nie w oderwaniu od tego co zbiorowe, lecz w dynamicznej relacji do zbiorowości. Częścią procesu indywiduacji jest wnoszenie siebie na nowym poziomie świadomości w życie społeczne. Będziemy się opierać na następujących fragmentach z Dzieł Zebranych Junga:

– „Definicje”, w: Typy psychologiczne, CW 6, par. 755-762, (PL Dz. t. 2)
– „Świadomość, Nieświadomość, Indywiduacja”, w: Archetypy i nieświadomość zbiorowa, CW 9i, par. 489-301, (PL Dz. t. 11)
– „Adaptation, individuation, collectivity” w: Symbolic Life (esej nieobecny w polskim wydaniu „Życia symbolicznego”), CW 18, par. 1084-1106, (PL Dz t. 8)