Od redaktora naczelnego – „Raven” Nr 1/2019

Niespełna trzy lata temu w Kyoto odbył się kolejny światowy kongres Międzynarodowego Stowarzyszenia Psychologii Analitycznej. Motyw przewodni tego odbywającego się raz na trzy lata światowego zjazdu jungistów brzmiał: „Dusza świata w stanie przemiany. Wyzwania kulturowe, kliniczne i zawodowe”. Patrząc na naszą współczesność, nie sposób zignorować faktu, że każdy fragment rzeczywistości jest dziś wyzwaniem. Każdy niesie bowiem ze sobą konieczność konfrontacji z jakimś rodzajem istotnej, jeśli nie radykalnej zmiany w dotychczas obowiązującym porządku świata. Wydaje się, że ruchem wstępującym podążamy śladem spirali technologicznego wzrostu, służącego coraz szybszemu rozwojowi cywilizacji. Jednocześnie czujemy, że w galopującym tempie osiągnęła już ona swój zenit i właściwie stacza się po równi pochyłej własnej jednostronności. Świadomość zbiorowa stopniowo rozpoznaje głos świata wołającego do nas litanią kryzysów. Jak nigdy wcześniej potrzebujemy punktu zakotwiczenia, którego tak skutecznie pozbawia nas ów cywilizacyjny moment.

Redakcja kwartalnika „Raven” to mała grupa osób, które łączy przekonanie o potędze małych społeczności. Wierzymy w to, że drobne akty wspólnej refleksji na tle masowych zawirowań niosą w sobie wielki potencjał tworzenia zakotwiczających punktów odniesienia. Na początku pierwszego numeru znajdą Państwo słowa Jamesa Hillmana, które jako motto towarzyszą naszemu Instytutowi od początku. Niniejszy numer czasopisma stanowi kolejny etap realizacji marzenia o pielęgnowaniu otwartej przestrzeni refleksji nad znaczeniem naszego uczestnictwa w świecie, który jest naszym wytworem, którego wytworem my jesteśmy, a który poza tym odnosi nas jeszcze do czegoś większego. Na początku stworzyliśmy przestrzeń wirtualnej wymiany myśli i informacji: portale internetowe e-jungian.com i e-jungian.pl. Żywe zainteresowanie tą przestrzenią, rodzaj odpowiedzi ze świata, zmotywowało nas do jej materializacji poprzez powołanie Instytutu z lokalizacją w przestrzeni fizycznej. Zaczęliśmy organizować spotkania klubów dyskusyjnych, wykłady, seminaria, projekcje filmowe. Po dwóch latach rozwoju działalności przyszedł czas na kwartalnik.

Chcemy, aby nasze czasopismo, podobnie jak sam Instytut, było miejscem spotkania różnych myśli inspirowanych sposobem rozumienia świata związanym z psychologią głębi. Na łamach naszego kwartalnika znajdą Państwo teksty i obrazy różnego formatu, pochodzące z różnych źródeł i nawiązujące do różnych tradycji. Pierwszy numer jest reprezentatywną próbką różnorodności, o jaką nam chodzi. Zawiera całe spektrum form, począwszy od artykułów ściśle naukowych, poprzez teksty publicystyczne, na eseistyce skończywszy.

Otwierający ten numer tekst Wolfganga Giegericha dotyka podstawowego zagadnienia tożsamości. Z właściwą sobie przenikliwością ten wielki post-jungista analizuje paradoks wpisany nie tylko w znaczenie bycia jungistą, ale w sytuację psychologii jako nauki w ogóle. Dzięki uprzejmości prof. Giegericha możemy Państwu zaprezentować tekst będący klasykiem w literaturze przedmiotu. W obszar związany z teorią psychologii jungowskiej wpisuje się również tekst inicjujący stałą rubrykę „Wprowadzenie w psychologię C.G. Junga”. Ten dział magazynu oparty jest na prowadzonych przez nas od blisko dwóch lat wykładach. Jest opowieścią o psychologii Junga jego własnymi słowami, fragmentami pochodzącymi z różnych tomów Dzieł Zebranych. Z kolei tekst Małgorzaty Kalinowskiej poświęcony interpretacji baśni z perspektywy psychologii analitycznej ilustruje zastosowanie teorii w praktyce rozumienia tych kulturowych fenomenów. Jej następny artykuł, na temat historii psychologii analitycznej nawiązuje do tekstu Wolfganga Giegericha, pokazując, jak w w naszej relacji do historii psychologii analitycznej i wywodzących się od Junga organizacji legenda przeplata się z historią.

Kolejny artykuł autorstwa Małgorzaty, „Mecz na narodowym boisku…”, dotyka samego centrum naszego zainteresowania, czyli zastosowania bliskiego nam sposobu rozumienia świata do obejmowania znaczenia aktualnych sytuacji społecznych. Autorka od wielu lat zajmuje się zagadnieniem dynamiki zbiorowego zranienia w kontekście historii naszej polskiej zbiorowości oraz szerzej. W badaniach łączy post-jungowską psychologię kompleksów kulturowych z myślą innych szkół psychologii głębi zajmujących się zagadnieniami zbiorowej traumy. Szukając rozumienia otaczających nas zjawisk, sięga również do antropologii i socjologii kultury. W swoim tekście odnosi się do obecnej sytuacji społecznej, która pulsuje napięciami i konfliktami, pokazując nam, jak możemy zastosować zaproponowaną koncepcję do radzenia sobie z gwałtownymi napięciami stanowiącymi dziś część codziennego życia.

Jednym ze stałych działów czasopisma będzie też rubryka „Kobiecość i męskość”. W naszym przekonaniu obszar kultury związany z kategorią męskości i kobiecości jest jednym z podstawowych wymiarów, w których realizuje się i odzwierciedla cywilizacyjna transformacja. Tekst Emili Tołkaczew W poszukiwaniu archetypowej kobiecości nawiązuje do tego zjawiska. Wychodząc od osobistego doświadczenia, autorka pokazuje swój proces poszukiwania własnej relacji z kobiecością, analizując go jednocześnie z perspektywy rozpoznawanego w osobistym doświadczeniu potężnego kompleksu kulturowego. Z kolei tekst Izabeli Cisek-Malec dotyka niejako tego samego zagadnienia w obszarze męskości. Autorka, która od wielu lat zajmuje się rozwojem tożsamości płciowej w obszarze duszy i ciała, analizuje kulturową uniwersalność i znaczenie aspektu męskości reprezentowanego przez postać Rogatego Boga. Pokazuje jego obecność w naszej rodzimej przedchrześcijańskiej kulturze oraz znaczenie męskiego aspektu energii psychicznej w procesie wewnętrznego dojrzewania.

Obecność kolejnej stałej rubryki w kwartalniku jest wyznaczona prostą logiką. Interesujemy się bowiem psychologią analityczną. Psychologia analityczna jest zaś owocem inspiracji pochodzącej z bezpośredniego doświadczenia wewnętrznego Junga. Owo doświadczenie Junga zostało przez niego utrwalone w postaci Czerwonej Księgi. Od czasu jej publikacji, która miała miejsce niespełna dziesięć lat temu, pojawiła się w świecie jungowskim świadomość tego, że w świetle treści tam zawartych psychologia Junga wymaga ponownego odczytania. Niewątpliwie od momentu swojego ukazania się, Czerwona Księga jest to najszerzej dyskutowany tekst związany z psychologią analityczną. Pierwszy z artykułów w tym dziale wyjaśnia osobisty, historyczny oraz kulturowy kontekst jej powstania.

W dziale „Recenzje” znajdą Państwo tekst napisany przez tłumaczy książki niedawno zmarłego izraelskiego analityka jungowskiego Erela Shalita. Karol Domański i Adam Kościuk, założyciele pracowni „RefleksJa”, dzielą się z nami swoim doświadczeniem kontaktu z Shalitem i przekładu jego książki. Piszą o tym, jak jej lektura może być elementem własnego procesu integracji i dojrzewania wewnętrznego, pomagając nam odnaleźć się w złożoności świata przeżywanego w różny sposób na różnych etapach życia. Z kolei Monika Hyper-Ochalik dzieli się w swoim artykule własnym doświadczeniem kontaktu z psychologią głębi. Analizuje, jak ten kontakt zmienił i zmienia jej rozumienie siebie oraz osób, z którymi pracuje na co dzień jako lekarz psychiatra, jak wpływa w ten sposób na jej tożsamość i na rozumienie zawodu psychiatry.

Esej zatytułowany Niestosowna przyjaźń jest formą wymykającą się jakimkolwiek próbom zaszufladkowania. Jest tekstem z pogranicza prozy i poezji. Być może na swój unikalny sposób najpełniej oddaje ducha tego sposobu przeżywania świata, który jest nam bliski. Poprzez wybór motywu i rozwijającą się wokół niego narrację dotyka na głębokim poziomie doświadczanego przez nas kryzysu tożsamości. Opisywanie tego rodzaju tekstu byłoby nieuchronnie formą recenzji, zaś tekst Katarzyny Włoch-Hyli recenzji nie wymaga. Pozostaje więc zaproszenie do lektury tego intymnego i osobistego eseju.

Mam poczucie, że wszystkie teksty opublikowane w pierwszym numerze kwartalnika są na swój sposób osobiste. Odnoszenie się do rzeczywistości na poziomie duszy musi być osobiste, inaczej byłoby bezduszne. Psychologia Junga zaś nie jest psychologią bez duszy. Pojawiające się obok artykułów obrazy doskonale to potwierdzają. Wracając do przewodniego motywu jungowskiego kongresu z Kyoto, pozostaje mi zaprosić Państwa do lektury niniejszego numeru magazynu „Raven” w przekonaniu, że dusza świata nie jest zagrożona, lecz jest w stanie przemiany. My zaś, po obu stronach, jako autorzy tekstów i czytelnicy, możemy w tej przemianie wspólnie uczestniczyć, opiekując się duszą świata w tym trudnym dla niej
czasie.

Tomek J. Jasiński – redaktor naczelny kwartalnika „Raven”

Tomasz J. Jasiński jest psychoanalitykiem jungowskim, członkiem zarządu Raven i redaktorem naczelnym kwartalnika „Raven. Psychologia głębi i kultura”. Studiował filozofię, psychologię i psychotronikę na kilku różnych uniwersytetach w kraju i za granicą. W trakcie kilkunastoletniej praktyki psychoterapeutycznej pracował z osobami dotkniętymi różnymi formami cierpienia i w różnym wieku, począwszy od osób poniżej trzeciego roku życia, do osób osiemdziesięcioletnich.

Interesuje się naturą cierpienia i procesami leczenia, ujętymi z perspektywy psychologii głębi i duchowości, punktami zranienia i zniszczenia w życiu indywidualnym i zbiorowym oraz powstającymi z nich potraumatycznymi strukturami rzeczywistości. Jest autorem tekstów w temacie spotkań między różnymi obszarami doświadczenia oraz przekraczania granic mentalnych wynikających z ustępującego paradygmatu myślenia o świecie i człowieku.