Ruth Mazo Karras – Od chłopców do mężczyzn. Formowanie męskości w późnośredniowiecznej Europie Zachodniej
Podczas gdy tożsamość społeczna kobiet w średniowiecznym społeczeństwie opierała się głównie na rytuale małżeństwa, tożsamość mężczyzn wynikała z przynależności do określonych grup. Rycerze, mnisi, studenci i członkowie cechów przechodzili proces inicjacji w ramach swoich unikalnych subkultur.
W książce Od chłopców do mężczyzn Ruth Mazo Karras dokładnie śledzi ten proces socjalizacji, krok po kroku badając średniowieczne pojęcie męskości, które odróżniało mężczyznę od chłopca, kobiety, a nawet zwierzęcia.
Analizując proces formowania się dorosłej męskiej tożsamości w XIV i XV wieku, Karras przygląda się rolom mężczyzn przez pryzmat trzech różnych grup społecznych, obrazujących jednocześnie część ówczesnej stratyfikacji społecznej, czyli: rycerstwo i dwór, studenci i uniwersytety, rzemieślnicy i cechy. Wskazuje, że w późnym średniowieczu mężczyzn definiowano jako przeciwieństwo kobiet, ale nie było to jedynym czynnikiem determinującym ich rolę w społeczeństwie. Rycerze dowodzili swojej wartości poprzez stosowanie przemocy wobec innych mężczyzn, ale także wykazując się umiejętnością kontrolowania kobiet. Studenci okazywali wartość w dysputach, a także przez znajomość łaciny i umiejętne wykorzystywanie intelektu i narzędzi logicznych w starciach z innymi mężczyznami. Rzemieślnicy natomiast udowadniali swoje męstwo, osiągając niezależność jako gospodarze i głowy rodziny.
Bogata w źródła pochodzące z całej północnej Europy, jak akta sądowe, dokumenty administracyjne, zalecenia dotyczące pasowania na rycerza, biografie i literatura, książka Od chłopców do mężczyzn rzuca nowe światło na sposób, w jaki młodzi mężczyźni byli formowani, aby znaleźć własne miejsce w średniowiecznym społeczeństwie, jak realizowane był scenariusze zdobywania przez nich poczucia męskości; ujawnia także konsekwencje tego procesu w kontekście postrzegania płci w tamtym okresie.
Ocalając męskość z klasyfikowania jej do niezwiązanych z płcią kategorii, Karras odsłania przed nami, czym naprawdę oznaczało bycie mężczyzną w kontekście, w którym nie istniała kobieta, i wskazuje na łączące płeć męską wspólne wątki wyłaniające się z badania młodzieńczej męskości w ramach instytucjonalnych i kulturowych.
Jedna z najważniejszych pozycji w badaniach nad kulturowym postrzeganiem płci w średniowieczu i wczesnej epoce nowożytnej. Autorka pokazuje trzy bardzo odmienne środowiska – rycerskie, uczonych i studentów uniwersytetów oraz rzemieślnicze – od strony wzorców męskości, które się w każdym z nich ukształtowały. Tym samym znacznie poszerza perspektywę badań nad męskością i kobiecością oraz inspirująco podważa niektóre obecne w naszej świadomości historycznej stereotypy – na przykład te dotyczące pozycji kobiety w kulturze rycerskiej lub rzekomej aseksulaności świata średniowiecznych uniwersytetów.
dr hab. Michał Tomaszek, redaktor merytoryczny
Ruth Mazo Karras (ur. 23 lutego 1957) – amerykańska historyczka i autorka, której główne zainteresowania obejmują męskość i seksualność w społeczeństwie chrześcijańskim i żydowskim w okresie średniowiecza. Przez wiele lat zajmowała się jednak przede wszystkim historią kobiet i większość jej prac, zarówno publikacji książkowych jak i artykułów naukowych, dotyczy seksualności kobiet, ich ról społecznych, sytuacji społeczno-ekonomicznej jak i politycznej.
W roku 2012 za książkę Unmarriages: Women, Men, and Sexual Unions in the Middle Ages została uhonorowana przez American Historical Association nagrodą Joan Kelly Memorial Prize w dziedzinie historii kobiet.
Od 2018 roku Ruth Mazo Karras jest profesorką historii na Trinity College w Dublinie. W latach 2019–2020 pełniła również funkcję prezeski Medieval Academy of America. Wiosną 2018 roku została stypendystką St. Andrews Institute for Medieval Studies.
Przed objęciem stanowiska w Dublinie Ruth Mazo Karras uzyskała stopień doktora oraz magistra filozofii z historii na Uniwersytecie Yale, a także magistra filozofii z archeologii europejskiej na Uniwersytecie Oxford.
Książka ukaże się nakładem Instytutu Studiów Kulturowych Raven w 2023 roku.
Przekład: Przemysław Tyszka
Redakcja naukowa: Michał Tomaszek
